Αρχείο Εκθέσεων Ιούνιος-Σεπτέμβριος 2018 ΚΜΣΤ

400 και πλέον έργα από τη συλλογή και το αρχείο του Γιώργου Κωστάκη θα αποτελέσουν το μέσο για αυτό το ιδιαίτερο ταξίδι στα κινήματα της Ρωσικής Πρωτοπορίας, αυτής της συγκλονιστικής περιόδου των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα, που μέσα από τα ιστορικά συμφραζόμενα του μεγάλου οράματος για την αλλαγή του κόσμου, έθεσε ουσιαστικά ζητήματα σχέσης της ζωγραφικής με την ποίηση, την αρχιτεκτονική, τη μουσική, το θέατρο, τις επιστήμες και συγκρότησε νέες θέσεις και μανιφέστα, καθώς και εν τέλει μια εντελώς καινοτόμα φιλοσοφία που απέβλεπε στον ρόλο που η τέχνη μπορεί να διαδραματίσει προκειμένου να καταργηθούν οι παγιωμένες αισθητικές συμβάσεις. Στην ίδια έκθεση αναδεικνύεται επίσης και το πορτρέτο του εμπνευσμένου συλλέκτη Γιώργου Κωστάκη (1913-1990), ο οποίος έθεσε στόχο ζωής να διασώσει την τέχνη αυτή από τη λήθη και την αναπόφευκτη καταστροφή μέσα στο δυσμενές για την φορμαλιστική τέχνη της ρωσικής πρωτοπορίας περιβάλλον της σταλινικής και προ-περεστροϊκής ΕΣΣΔ. Η συλλογή έργων που δημιούργησε ο Γ. Κωστάκης κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 20ου αιώνα αποτελείται από έργα ρωσικής και σοβιετικής τέχνης των δεκαετιών 1900-1940, συμπεριλαμβανομένων και όλων των σταδίων του σχηματισμού και της εξέλιξης της Ρωσικής Πρωτοπορίας με όλα τα διαφορετικά στυλ, είδη και τεχνικές. Το 1977, μέρος της συλλογής δωρήθηκε στην Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ στη Μόσχα, ενώ ο ίδιος ο συλλέκτης έφυγε με έναν μεγάλο αριθμό έργων και εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Ελλάδα. Και τα δύο μέρη αυτής της σπουδαίας συλλογής παρουσιάζουν μια ολοκληρωμένη εικόνα της εξέλιξης της Ρωσικής Πρωτοπορίας. Το ελληνικό δημόσιο απέκτησε τη συγκεκριμένη συλλογή το 2000 από την οικογένεια του συλλέκτη, και έκτοτε ανήκει στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη. Το κομμάτι της συλλογής που κατέχει το ΚΜΣΤ αποτελεί την πιο πλήρη συλλογή έργων ρωσικής πρωτοπορίας που βρίσκεται σε μουσείο εκτός Ρωσίας Τα έργα της συλλογής του περιλαμβάνουν ένα μικρό αλλά απόλυτα αντιπροσωπευτικό αριθμό ζωγραφικών έργων και γραφιστικών από τον ιδρυτή του κινήματος του Σουπρεματισμού, Καζιμίρ Μαλέβιτς, δημιουργίες από τους πρωτοπόρους του Κονστρουκτιβισμού, Βλαντίμιρ Τάτλιν, Αλεξάντρ Ρότσενκο και Γκούσταβ Κλούτσις, πάνω από 200 έργα της Λιουμπόβ Ποπόβα, μια μεγάλη επιλογή έργων του Ιβάν Κλιούν, έργα καλλιτεχνών της λεγόμενης Σχολής της Οργανικής Παιδείας με πρωτοστάτες τον Μιχαήλ Ματιούσιν και τα αδέλφια Έντερ, έργα από τον εμπνευστή και θεωρητικό της Αναλυτικής τέχνης, Πάβελ Φιλόνοφ, έργα και αρχειακό υλικό των Σολομών Νικρίτιν, Αλεξάντρ Ντρέβιν, Ναντιέζντα Ουνταλτσόβα, Όλγα Ροζάνοβα, Ελ Λισίτσκι και Πάβελ Μανσούροφ. Η συλλογή περιλαμβάνει επίσης σερβίτσια από πορσελάνη και αντικείμενα βιομηχανικού σχεδιασμού. Παράλληλα με τη συλλογή, το ΚΜΣΤ κατέχει και το αρχείο της οικογένειας Κωστάκη, το οποίο παρέχει το καλύτερο δυνατό υπόβαθρο για τη μελέτη αυτής της εξαιρετικής συλλογής και περιόδου.

Το 2017 συστάθηκε στη Θεσσαλονίκη το Συμβούλιο Υποστηρικτών του ΚΜΣΤ, με επικεφαλής την Κριστίνα Κρασνιάσκαγια, ιδρύτρια του Heritage International Foundation. Η επιτροπή, σε στενή συνεργασία με το ΚΜΣΤ, έχει συντάξει στρατηγικό πλάνο ανάπτυξης του μουσείου, το οποίο θα παρουσιαστεί με αφορμή τα εγκαίνια της έκθεσης.

Επιμέλεια έκθεσης: Μαρία Τσαντσάνγολου, Νατάλια Αφτονόμοβα, Άλλα Λουκάνοβα Συνεπιμέλεια: Αγγελική Χαριστού Αρχιτεκτονικός-μουσειογραφικός σχεδιασμός: Κιριλ Ας, Νάντια Κόρμπουτ Σχεδιασμός καταλόγου: ABC Design

Πριν τα εγκαίνια της έκθεσης, η Κριστίνα Κρασνιάσκαγια Πρόεδρος του Συμβουλίου Υποστηρικτών αναφέρει σχετικά με το μέλλον του μουσείου: «Η νέα στρατηγική ανάπτυξης ενισχύει τον ρόλο του ΚΜΣΤ στη Θεσσαλονίκη ως το μεγαλύτερο κέντρο έργων Ρωσικής Πρωτοπορίας εκτός Ρωσίας. Το ΚΜΣΤ, ως ο ιδιοκτήτης και του αρχείου του Γιώργου Κωστάκη, προορίζεται να γίνει η κύρια ευρωπαϊκή πλατφόρμα για τη μελέτη της Ρωσικής Πρωτοπορίας και να διατηρήσει τη μνήμη αυτού του μεγάλου συλλέκτη του 20ου αιώνα. Η μελέτη, η περιγραφή, η διατήρηση και η δημοσιοποίηση αυτού του μοναδικού αρχείου είναι το βασικό καθήκον του μουσείου και τώρα θα το κάνουμε πραγματικότητα ενισχύοντας την ομάδα του μουσείου αλλά και με νέες προσεγγίσεις στο έργο μας. Η ανανεωμένη έκθεση και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που θα προσφέρει στο εξής το Μουσείο, θα αποτελέσουν τη βάση για την μεγαλύτερη δυνατή ανάπτυξη στο μέλλον, κάνοντας ταυτόχρονα τη Θεσσαλονίκη το «σπίτι» ενός από τα σημαντικότερα μουσεία μοντέρνας τέχνης στην Ευρώπη.» Ο Πρόεδρος ΔΣ του ΚΜΣΤ, Ανδρέας Τάκης σχολιάζει: «Η μεγάλη επανέκθεση της συλλογής Κωστάκη συμπίπτει σχεδόν χρονικά με την ίδρυση του Μητροπολιτικού Οργανισμού Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης (MOMus) και του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης – Συλλογή Κωστάκη που θα αποτελεί μία από τις διευθύνσεις του νέου Οργανισμού. Αυτό σημαίνει ότι στο εξής θα υπάρχει η δυνατότητα καλύτερης και απερίσπαστης οργάνωσης, διαχείρισης και έρευνας της ρωσικής πρωτοπορίας μέσα από τις στοχευμένες δραστηριότητες του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης - Συλλογή Κωστάκη. Από την άλλη πλευρά όμως η έκθεση αυτή αποτελεί την πρώτη που διοργανώνεται με την υποστήριξη των μελών του Συμβουλίου Υποστηρικτών, ενός νέου συμβουλευτικού οργάνου, που συγκροτείται στο Μουσείο αποβλέποντας σύμφωνα και με την αντίστοιχη διεθνή εμπειρία, να προσελκύσει το ενδιαφέρον και την υποστήριξη δωρητών από τον διεθνή κόσμο της τέχνης. Η διευθύντρια του ΚΜΣΤ, Μαρία Τσαντσάνογλου αναφέρει επίσης για την έκθεση: «Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης παρουσιάζει με μεγάλη χαρά την συλλογή Κωστάκη σε μια νέα διευρυμένη έκθεση με ανανεωμένη επιμελητική, μουσειολογική και μουσειογραφική προσέγγιση. Ο Γιώργος Κωστάκης ήταν ένας εμπνευσμένος συλλέκτης που έσωσε αυτή την τόσο σημαντική περίοδο της ιστορίας της τέχνης από την λήθη και την καταστροφή. Μέσα από την έκθεση αυτή θέλουμε να τιμήσουμε και τον ίδιο αλλά και να αναδείξουμε την αισθητική περίοδο της Ρωσικής Πρωτοπορίας μέσα από τα κινήματα, τις ομάδες, τις σχολές και τους καλλιτέχνες της. Θεωρώ σημαντικό το γεγονός ότι η νέα αυτή έκθεση συμπίπτει χρονικά με την διεύρυνση του ίδιου του μουσείου μας και την ίδρυση του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης – συλλογή Κωστάκη στο πλαίσιο του νέου μουσειακού οργανισμού MOMus, το οποίο θα διαχειρίζεται πιο εξειδικευμένα και με μεγαλύτερη εξωστρέφεια πλέον τις συλλογές και τα αρχεία της Ρωσικής Πρωτοπορίας μέσα από τις εκθέσεις και τα εκπαιδευτικά του προγράμματα. Η συμβολή του Διοικητικού Συμβουλίου του ΚΜΣΤ, των συναδέλφων από τη Ρωσία και την Ελλάδα και, ασφαλώς, της επικεφαλής του Συλλόγου Υποστηρικτών του ΚΜΣΤ, κ. Κριστίνα Κρασνιάνσκαγια και του Heritage Foundation καθώς και του μεγάλου χορηγού της έκθεσης, κ. Αντρέι Τσεγκλιακόφ και της AVC Charity Foundation for the Support of Cultural Programs είναι μεγάλη και χρήζει ειδικής μνείας για τον καθένα και την καθεμία χωριστά. Χάρη στην κοινή μας προσπάθεια, η Θεσσαλονίκη γίνεται ένα διεθνές κέντρο για την μελέτη της Ρωσικής Πρωτοπορίας, ανοικτό σε μουσεία και ερευνητές από όλο τον κόσμο.»

PUBLIC TALK Πέμπτη 28.06.2018 | 13:00-15:00 | ΚΜΣΤ, Μονή Λαζαριστών

Συντονισμός Kristina Krasnyanskaya, International Art Heritage Foundation Συμμετέχοντες Μαρία Τσαντσάνογλου Διευθυντρια ΚΜΣΤ Irina Pronina, State Tretyakov Gallery Natalya Adaskina, State Tretyakov Gallery Natalya Avtonomova, The Pushkin State Museum of Fine Arts Alla Lukanova, The Pushkin State Museum of Fine Arts Andrey Cheglakov, Founder of the AVC Charity Foundation Prof. John Bowlt, Russian Avant Garde Scholar & Curator Prof. Nicoletta Misler, Russian Avant Garde Scholar & Curator